Mahmut Şevket Paşa'nın İttihatçılığı Meselesi

Mahmut Şevket Paşa hakkındaki en yaygın iddialardan biri, onun  "ittihatçı" olduğu düşüncesidir. Bu iddia özellikle paşa ile İttihatçılar arasındaki yakın ilişkilerin hatırlanmasıyla sık sık dillendirilir. Ancak birinci el kaynaklar ve Paşa'nın kendi ifadeleri bu tezi ciddi biçimde çürütür.

"Ben müstakil fikirli bir adamım. İttihat ve Terakkî'nin oyuncağı olamam."

Paşa'nın anılarındaki bu ifade, onun kendisini bağımsız bir askeri ve siyasetçi olarak konumlandırma isteğini doğrudan ortaya koyar. İttihat ve Terakkî ile mesleki ve kişisel temasları olmasına karşın, bu temasların otomatik olarak paşanın partinin tam bir yandaşı olduğu anlamına gelmediğine dikkat etmek gerekir.

Mahmut Şevket Paşa ile Enver ve Talat Paşalar gibi önde gelen İttihatçı isimler arasında dönem dönem yakınlıklar olduğu doğrudur; bununla birlikte ilişkilerin her zaman uyumlu olmadığı, tersine özellikle kritik askeri süreçlerde belirgin sürtüşmeler yaşandığı da kaynaklarda yer alır. Balkan Harbi örneği bu açıdan öğreticidir: Paşa, Edirneye harekat yapılması yönündeki taleplere ve bazı askeri kararlara karşı çıktı; bu tutum, Enver ve Talat ile aralarındaki fikir ayrılıklarını somutlaştırdı.

Sonuç olarak Mahmut Şevket Paşa'nın "ittihatçı" olduğu iddiası, kaynakların sağladığı bağlam içinde değerlendirilmediğinde yanıltıcıdır. Daha dengeli bir tarihsel okumaya, Paşa'nın anıları, dönemin resmi belgeleri ve çağdaş tanıklıkların birlikte ele alınmasıyla ulaşılabilir.